Uw oude batterijen maken het verschil

Is het echt wel beter voor het milieu om batterijen in te zamelen en te recycleren? Wegen de kosten van de inzameling op tegen de baten ervan? Met die vragen namen onderzoekers van de Universiteit Gent het inzamelingssysteem van Bebat onder de loep.

In de kast

Ruim de helft van de Belgische consumenten sorteert zijn batterijen en brengt die binnen bij een inzamelpunt van Bebat, de vzw die in ons land instaat voor de inzameling, sortering en recyclage van batterijen.

Een derde van de gebruikte batterijen blijft echter zomaar liggen, achtergebleven in een schuif of in de kast. En nog eens 16% van de batterijen belandt gewoon bij het restafval. Daardoor geraken de grondstoffen in de batterijen niet tot bij een recyclagepunt. En dat zorgt er dan weer voor dat bedrijven die stoffen weer nieuw moeten ontginnen.

“We beseffen het niet, maar als consument zijn we zelf een cruciale schakel om grondstoffen uit te sparen”, legt prof. Jo Dewulf (Universiteit Gent) uit. “Batterijen worden immers niet alleen gerecycleerd om het milieu te sparen, maar ook om grondstoffen te winnen. Door batterijen te recycleren, kunnen we namelijk veel belangrijke metalen hergebruiken.”

Bedrijven op zoek naar metalen en mineralen moeten ze als grondstof aankopen, terwijl ze ook in gerecycleerde vorm bestaan, maar niet beschikbaar zijn. Dat heeft een onnodig grote impact op het leefmilieu.

Kritieke metalen

Nog een belangrijk aspect zijn de zogenaamde ‘kritieke metalen’, zoals kobalt. Dat zijn metalen die weinig beschikbaar zijn, maar waar wel grote vraag naar is. Ze staan opgesomd in een lijst van de Europese Commissie, om de economie strategisch af te stemmen op de hoge vraag van deze zeldzame grondstoffen.

“Smartphones en elektrische wagens zijn steeds meer aanwezig in onze maatschappij, en die hebben kritieke metalen nodig voor hun batterijen. We moeten absoluut evolueren naar een economie waarin kritieke metalen bewaard worden”, betoogt prof. Dewulf.

Duurzame inzameling

Weegt de inzameling van batterijen wel op tegen alle kosten die erbij komen kijken?

Volgens het onderzoek wel, op voorwaarde dat de inzameling zelf zo duurzaam mogelijk gebeurt. Want batterijen inzamelen kost ook grondstoffen: denk maar aan promo-acties, inzamelsetjes en transport.

“In 2011 ontving elk gezin een inzamelset van Bebat, die bestond uit een gecoat papieren zakje en een kartonnen houdertje”, licht Peter Coonen (Bebat) toe. “Ondertussen werd het gecoat papier en karton vervangen door gerecycleerde PE zakjes, en gebruiken we gerecycleerd karton. De zakjes en de kartonnen doosjes die bij ons worden binnengebracht worden ook opnieuw gerecycleerd – zo is de cirkel rond. We kiezen bewust voor duurzame plastics, gezien het op dit moment nog geen optie is om de zakjes volledig weg te laten: ze hebben immers een belangrijke veiligheidsfunctie doordat ze een isolatielaagje vormen tussen al die batterijen, waardoor het risico op kortsluiting vermindert.”

Daarnaast investeerde Bebat ook in duurzame displays: in de 24.000 inzamelpunten werden de kartonnen inzameldozen voor eenmalig gebruik vervangen door herbruikbare tonnen in displays uit metaal of kunststof.

Coonen: “Bij grote inzamelpunten introduceerden we ook intelligente displays: deze meten de vulgraad van de tonnen en geven een seintje wanneer de ton bijna vol is. Op die manier wordt er automatisch een ophaling ingepland. Bovendien kijkt de planningstool meteen welke inzamelpunten in de buurt ook in aanmerking komen voor een ophaling, waardoor de ritten geoptimaliseerd worden. Zo reduceerden we onze ritten met maar liefst 30%, wat ook een belangrijke vermindering is van onze ecologische voetafdruk.”

“Door gebruik te maken van duurzaam plastic en gerecycleerd karton is de inzameling van batterijen dus voortaan ecologisch en economisch voordeliger. De studie van UGent heeft ons hierbij op het goede spoor gezet”, besluit Coonen.

Bebat blijft continu zoeken naar verbeterpunten wat betreft de milieu-impact van de inzameling, zonder hierbij het gemak van de consument en de inzamelpunten uit het oog te verliezen, en dat is ook iets waarin ze in de toekomst zullen blijven in investeren.

“Batterijen inzamelen en recycleren heeft wel degelijk voordelen, zowel voor het milieu als voor ons grondstoffenverbruik. Maar om het milieu ervan te laten profiteren, moeten we wel allemaal onze gebruikte batterijen binnenbrengen”, concludeert prof. Dewulf.

Meer info

De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Resources, Conservation and Recycling en zijn te raadplegen via https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2017.08.018